100 jaar Zuiderzeewet – Deel 1: Van Zuiderzee naar (IJssel)meer

Honderd jaar geleden werd het startsein gegeven voor ’s werelds grootste waterbouwkundig project ooit. Het Nederland van 1918 kende geen Afsluitdijk, geen IJsselmeer polders. Maar het aanvaarden van de Zuiderzeewet zou hier verandering in brengen. De plannen van ingenieur Cornelis Lely kwamen ten uitvoer. Dit was de start van de Zuiderzeewerken! Dit jaar staat dan ook in het teken van 100 jaar Zuiderzeewet.

Deel 1: Van Zuiderzee naar (IJssel)meer

“Eens ging de zee hier tekeer, maar die tijd komt niet weer. Zuiderzee heet nou IJsselmeer. Een tractor gaat er nou greppels graven. ‘k Zie tot de horizon geen schepen meer”

De bekende Zuiderzeeballade – die in 1959 werd gezongen door Sylvian Poons en Oetze Verschoor – schetst de impact van de veranderingen van de komst van de Zuiderzeewerken en het ontstaan van het IJsselmeer op de mens en zijn omgeving. Het aannemen van de Zuiderzeewet is het startschot van het uitvoeren van de Zuiderzeewerken en daarmee het einde van het Zuiderzee. Dit heeft, tot de dag van vandaag, vele gevolgen voor heel het gebied rondom de Zuiderzee.

De woeste binnenzee in het noordelijk deel van Nederland slokt al sinds de middeleeuwen land op, vooral na heftige stormen. De Zuiderzee brengt steeds meer gevaar in het leven van de inwoners van de vele vissersdorpjes aan de kusten van Noord-Holland, Utrecht, Gelderland, Overijssel en Friesland.

Er is behoefte aan bescherming tegen het water. Al in de 17^e eeuw zijn daar ideeën over: dijken bouwen in de Zuiderzee en dan droogpompen. Daarmee wordt de kustlijn korter en de inpoldering zorgt voor landwinning. Dat zou de oplossing zijn. Toch heeft het heel wat voeten in de aarde voordat dit allemaal tot stand kan komen.

Waterbouwkundigen stellen plannen op. Die variëren: van de hele Zuiderzee inpolderen tot de Waddeneilanden aan toe, tot bescheidener versies van indammen. Voor een waterland als Nederland is het niet eenvoudig de juiste beslissing te nemen om het iedereen naar de zin te maken. De Zuiderzee heeft immers niet alleen vijandige verwoestende golven, maar zorgt ook voor broodwinning voor de vissers. In hun ogen zijn de plannen van de droogmaking onverantwoord.

De noodzaak van afsluiting van de Zuiderzee voelt men na de watersnoodramp van januari 1916 op zijn hevigst. Daarnaast is er in 1918 steeds minder voedsel beschikbaar vanwege de Eerste Wereldoorlog. Door inpoldering van de Zuiderzee zouden er goede kleigronden voor landbouw beschikbaar kunnen komen.

De Zuiderzeewerken zijn immens. Het is het geheel van projecten waarmee de Zuiderzee wordt afgesloten tot IJsselmeer en waarbij delen hiervan worden ingepolderd. De Zuiderzeewerken behoren tot de rootste waterbouwkundige projecten die ooit zijn uitgevoerd.

Op 14 juni 1918 wordt de Wet tot afsluiting van de Zuiderzee aangenomen: het startschot van uitvoering van het plan van Ingenieur Cornelis Lely. Een mijlpaal voor alle provincies, gemeenten en waterschappen die aan of in de voormalige Zuiderzee (het huidige IJsselmeer) liggen.

De Zuiderzeewet is het begin van de Zuiderzeewerken die het hart van Nederland bescherming bieden tegen de gevaren en grillen van de Zuiderzee en de drooglegging voor landwinning.

Bron: www.100jaarzuiderzeewet.com.